اکتشاف گوهرسنگ ساتین‌اسپار (Satin Spar) برای اولین بار در ایران در استان فارس میتواند الگویی برای اکتشاف آن در سایر سازندهای تبخیری کشور باشد. خواص عقیق یمنی با احداث کارگاههای گوهرتراشی و استفاده از ساده‌ترین ابزار جهت تولید انواع نگین و وسایل تزئینی مرتبط با این گوهرسنگ، میتوان باعث ایجاد کارآفرینی و اشتغال پایدار در کشور شد. صادرات این ماده معدنی به عنوان گوهرسنگ درآمد و ارزآوری بیشتری برای کشور خواهد داشت.

اکتشاف ذخایر بیشتری از گوهرسنگ ساتین‌اسپار و سلنیت در کشور میتواند مواد اولیه مورد نیاز برای بازارهای مصرف و کارگاههای تولیدی کشورهای آسیای شرقی نظیر چین، هند، تایلند و دیگر کشورها را تامین کند. این مقاله به همت آقای عباس ذوالفقاری و همکاران خانم نازنین برزگر و محمد امینی ، زمین شناسی اقتصادی، دانشگاه شیراز تهیه و نتیجه گیری شده است. 

ساتین اسپار ؛ نوع گوهری ژیپس

کلسیت-ساتین‌اسپار اولین مادهای بود که با نام ساتین‌اسپار نامگذاری شد، نامی که اکنون با انواع مشابهی از ژیپس در ارتباط است. کلسیت-ساتین‌اسپار یک فرم فیبری سخت از کلسیت است که پالیش‌پذیری بسیار عالی داشته و میتواند جالی زیبا و جذابی را به نمایش درآورد. این گوهرسنگ نخستین بار در سالهای آخر قرن ‌11 میلادی در نزدیکی آلستون در کامبریا، انگلستان یافت شد و برای مدتی کوتاهی تا سال 1820 تبدیل به یک سنگ تزئینی بسیار مشهور شد. در کاربردهای جدید، اصطلاح ساتین‌اسپار مربوط به نوع فیبری و متراکمی از کانی ژیپس است و عموماً سفید، ابریشمی و نیمه شفاف با ظاهری مرواریدی یا شیری است.با تراش دامله گوهرسنگ ساتین‌اسپار (CaSO4.2H2O) میتوان نگینهایی با خاصیت نوری کتویانسی یا چشم گربه ای جذابی ایجاد کرد. نامهای دیگر گوهرسنگ ساتین‌اسپار عبارتنداز: سریکولیت ،اطلس سایدنسپات و ساتین ژیپس ، ساتین اِستون ، پلیستر اِستون اسپار. وزن مخصوص ساتین‌اسپار کمتر از ژیپس و برابر با 1.52 تا 1.53 و سختی آن 2 است. جلای ابریشمی و مرواریدی دارد و در سیستم مونوکلینیک متبلور میشود . سلنیت و رُزصحرا هم نوعی ژیپس هستند که با ساتین‌اسپار تفاوتهایی از جمله در میزان استحکام، شفافیت بلورها، آرایش و تجمعات بلوری دارند. در تعریف یک گوهرسنگ ویژگیهای سختی، دوام و زیبایی از مؤلفه‌های مهم هستند اما گاهی وجود یک خاصیت نوری و پدیده گوهرشناختی در یک کانی میتواند بسیار قابل توجه باشد و آن کانی معمولی را در گروه گوهرسنگها جای دهد. کانی ژیپس با وجود سختی 2 نمیتواند به عنوان یک گوهرسنگ شاخص پذیرفته شود، کانی ساتین‌اسپار نیز همان ترکیب و سختی مشابه ژیپس را دارد اما با داشتن پدیده نوری چشم گربه‌ای و یا به تعبیری درخشش شناور و همچنین بلورهایی بزرگ بیش از 151 سانتی متر طول و 51 سانتی متر عرض (در منطقه مورد مطالعه) توانسته است از ژیپس متمایز گردد.

ساتین‌اسپار و شباهت آن با یولکسیت

گوهرسنگ ساتین‌اسپار در نمونه دستی بسیار شبیه به گوهرسنگ یولکسیت از گروه بورات‌ها است، کانی یولکسیت به دلیل پدیده‌های نوری غیر معمول و خاص به “سنگ تلویزیون” معروف است، هر بلور فیبری نازک آن به عنوان یک فیبر نوری عمل میکند و نور در طول آن توسط بازتاب داخلی منتقل میشود. نوشته‌هایی که در زیر سنگ قرار داده شود، روی سطح آن ظاهر می شوند.

https://chaav.ir/blog/15-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B5+%D8%B3%D9%86%DA%AF+%D9%84%D8%A7%D8%AC%D9%88%D8%B1%D8%AF+%7C+0+%D8%AA%D8%A7+100%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B5+%D8%B9%D8%A7%D8%B7%D9%81%DB%8C%D8%8C+%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C+%D9%88+%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7

 هر دو کانی ساتین‌اسپار و یولکسیت در نمونه دستی شباهت‌های ظاهری و پدیده‌های نوری تقریبا مشابهی دارند و تفکیک آنها از روی ظاهر دشوار است اما ترکیب شیمیایی آنها کاملا متفاوت است همچنین تفاوتهایی نیز در وزن مخصوص و نحوه بازتاب داخلی نور در فیبرها دارند.